روایات :
1- از امام صادق علیه السّلام روایت است كه فرمود: پیامبر اكرم صلّى اللَّه علیه و آله عدهاى را به جنگ فرستاد، چون از جنگ باز گشتند فرمود: آفرین به گروهى كه پیكار كوچكتر را سپرى كردند و پیكار بزرگتر بر عهده آنان به جاى مانده است، گفته شد: اى فرستاده خدا! پیكار بزرگتر چیست؟ فرمود: پیكار با نفس. 2- امام صادق علیه السّلام فرمود: نفست را به خاطر خودت به زحمت و مشقّت بیانداز زیرا اگر چنین نكنى دیگرى خودش را براى تو به زحمت نمىافكند.
3- امام صادق علیه السّلام به مردى فرمود: تو طبیب خود هستى و بیمارى براى تو روشن و آشكار گردیده است و نشانه تندرستى و سلامت را دانستهاى و بر داروى دردت نیز راهنمایىشدهاى، پس بنگر كه چگونه به كار نفس خویش مىپردازى.
4- امام صادق علیه السّلام به مردى فرمود: قلبت را [براى خودت] به مثابه همدمى مهربان و به منزله فرزندى كه با تو دوستى خالصانه دارد قرار ده و دانشت را همچون پدرى كه از او پیروى مىكنى و نفست را همانند دشمنى كه با او به پیكار بر خاستهاى و مال و دارایىات را امانت و عاریتى بدان كه آن را [باید به صاحبش] برگردانى.
5- از سخنان رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله است كه فرمود: توانمند كسى است كه بر نفس خویش چیره شده باشد.
6- امام صادق علیه السّلام فرمود: كسى كه اندرز دهندهاى از درون قلب خود و باز دارندهاى از درون جان خود نداشته باشد و همدمى ارشادگر با او نباشد، دشمنش [كه همان هواى نفس و شیطان است] بر گردن او چیره مىگردد.
7- از امام صادق علیه السّلام و او از پدرانش- كه بر همگى درود باد- روایت است كه فرمود: در سفارش پیامبر اكرم صلّى اللَّه علیه و آله به على علیه السّلام آمده است كه فرمود: اى على! برترین جهاد آن است كه كسى صبح كند در حالى كه تصمیم ستم نمودن به احدى را نداشته باشد.
8- از امام صادق علیه السّلام روایت است كه فرمود: كسى كه در هنگام فریفته شدن به چیزى و هنگام ترس و زمانى كه میل به چیزى پیدا مىكند و یا خشمگین و یا خوشنود مىگردد مالك نفس خویش باشد (خود را نگاه دارد) خداوند بدن او را بر آتش حرام مىگرداند.
9- در روایت دیگرى از امیر المؤمنین علیه السّلام پس از نقل روایتى شبیه به روایت اوّل از این باب آمده است كه: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: برترین جهاد، جهاد كسى است كه با نفس درون خویش مجاهده مىكند.
10- و از امیر المؤمنین علیه السّلام روایت است كه فرمود: مجاهد كسى است كه با نفس خویش مجاهده و مبارزه كند. (2)
شیفته نفس اماره
إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا ما رَحِمَ رَبِّی «یوسف 53». على (ع) در باره چنین انسانى فرموده است:
قد احرقت الشّهوات عقله و اماتت قلبه و اولهت علیها نفسه. « غرر الحكم صفحه 532»
(1) تمایلات نفسانى و شهوات، خرمن عقل وى را آتش زدهاند و دلش را كشتهاند و او را واله و شیفته نفس خود كردهاند.
قال علىّ علیه السّلام: زوال العقل بین دواعى الشّهوة و الغضب. « مستدرك 2، صفحه 287»(3)
(2) على علیه السّلام فرموده است: در كشاكش انگیزههاى شهوت و غضب، عقل بشر تیره و تار مىشود و فروغ خود را از دست میدهد.
و عنه علیه السّلام: من لم یملك شهوته لم یملك عقله. «مستدرك 2، صفحه 287»
(3) و نیز فرموده است: كسى كه مالك شهوت خود نباشد مالك عقل خود نخواهد بود.
پی نوشت :
1- ارشاد القلوب-ترجمه سلگى، ج1، ص: 252-253 1-
2- جهاد النفس وسائل الشیعة-ترجمه افراسیابى، ص: 11
3- الحدیت-روایات تربیتى، ج2، ص: 209
نظرات شما عزیزان: